Ministerie I&W

Ambities IJsselmeergebied 2050

In 2018 hebben ruim 60 partijen op bestuurlijk niveau de Agenda IJsselmeergebied 2050 ondertekend. In de Agenda staat hoe we het IJsselmeergebied klaarmaken voor de toekomst.

De Agenda IJsselmeergebied 2050 heeft drie ambities:

–        landschap van wereldklasse

–        toekomstbestendig water- en ecosysteem

–        van vitaal economisch belang voor Nederland

Deze ambities zijn mooi, maar moet gelijktijdig ook door een breed publiek gedragen worden. De indruk is dat de ambitie vooral gedragen wordt op beleidsniveau, maar dat het niet bij de jongeren aankomt. De jeugd heeft de toekomst, daarom is het voor ons van groot belang dat de nieuwe generatie wordt betrokken bij het programma Agenda IJsselmeergebied 2050.

Jongeren betrekken

We willen jongeren actief betrekken bij het IJsselmeergebied en andere vormen van communicatie verkennen. Kom met een uitdagend voorstel, en wellicht kun je daarna met zelf aan de slag; want we zijn op zoek naar jong talent, met goede ideeën, passie en enthousiasme!

Vogelbescherming NL, Sportvisserij Nederland, Stichting Het Blauwe Hart, Deltares en Rijkswaterstaat

Ontwikkelingen

De voormalige Zuiderzee is onder onze handen het IJsselmeer geworden. We hadden daar sterke motieven voor: in de recente geschiedenis waren veiligheid, voedselproductie en wonen de grote thema’s. Die thema’s waren leidend voor de manier waarop we naar de inrichting en ontwikkeling van Nederland keken. Het IJsselmeergebied heeft zich in die dynamiek ontwikkeld tot wat het nu is. Daarmee is het van grote waarde voor veel sectoren. Maar de ontwikkelingen staan niet stil.

Kantelpunten

We staan nu op een kantelpunt. Er komen andere grote uitdagingen op ons af zoals de energietransitie, woningmarkt en stikstofaanpak. Die doen een groot beroep op visie, creativiteit en vindingrijkheid. Dit is hét moment om de juiste keuzes te maken voor het IJsselmeergebied. Keuzes die op de korte termijn wellicht schuren maar op de lange termijn veel brengen. We hebben nu de mogelijkheid om de ontwikkelingen te combineren met aandacht voor natuurlijke processen. Laten we die kans liggen?

Hoe kansen benutten?

Hoe kunnen we de opgaven duurzaam, strategisch en slim met elkaar verbinden, en zo meerwaarde geven aan ons mooie IJsselmeergebied voor mens, plant en dier in! Pak de handschoen op!

Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, Vogelbescherming Nederland en Sportvisserij Nederland

Aanleiding

Op 4 maart 2014 hebben alle betrokken partijen, te weten PO Visserij, ministerie van LNV, de provincies NH, Fryslan en Flevoland, Stichting Transitie IJsselmeer, Vogelbescherming Nederland, Sportvisserij Nederland en de Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk het Masterplan Verduurzaming IJsselmeergebied onderschreven.

De toenmalige minister van LNV heeft het Masterplan echter verworpen. Daarna is, onder druk van de partijen, de uitvoering vast gelegd in het Actieplan.

Tijd voor reflectie

Inmiddels zijn we 8 jaar verder, en is het tijd voor reflectie op dit proces van verduurzaming van de beroepsvisserij in het IJsselmeergebied.
Wat is er van het Actieplan uitgevoerd? Hoe werken de partijen samen, en leidt dit tot het eindbeeld zoals geschetst is in het Masterplan?

Hamvraag

Wat zijn versnellingsmomenten geweest in de uitvoering, en wat werkte vertragend?
Hoe werken de partijen samen en leidt dit tot het eindbeeld zoals geschetst is in het Masterplan?

De uitdaging

Welke adviezen wil je de samenwerkende partijen van het Actieplan meegeven?

Vogelbescherming NL, Sportvisserij Nederland, Stichting Het Blauwe Hart, Deltares, Rijkswaterstaat)

Nederland staat voor een aantal grote opgaven. Denk aan bijvoorbeeld de energietransitie, de woningbouwopgave en de stikstofaanpak. Al deze opgaven hebben ruimte nodig, en die is schaars in Nederland.

Ook de randzone rondom het IJsselmeergebied (zo’n 10 km landinwaarts) wordt geconfronteerd met deze opgaven. Tegelijkertijd gaat het niet goed met de natuur in het IJsselmeergebied. Een gezond meersysteem heeft natuurlijke land-waterovergangen in verschillende vormen.

Onze vraag luidt: Welke kansen liggen er om de maatschappelijke opgaven in de IJsselmeerprovincies te combineren met de ‘randnatuur’-opgave van het IJsselmeergebied?
Met andere woorden, welke functies kunnen we op welke plekken proberen te combineren om daarbij ook de natuur in en rond het IJsselmeer een impuls te geven? En hoe kan dat eruitzien?  Denk bijvoorbeeld aan de combinatie binnendijksenatuur-landbouw of binnendijksenatuur-woonwijken. We vragen de deelnemers om één provincie te kiezen waar veel natuurwinst te behalen is (bijv. NH of FL) en daar een verkenning te doen naar de mogelijkheden.

Ministerie I&W

Het IJsselmeer en Markermeer behoren tot de grootste zoetwatermeren van West-Europa. Voor Nederland een belangrijke voorraad van water voor drinkwater, landbouw, natuur en industrie. Het gebied kent een tegennatuurlijk peil, laag in de winter, hoog in de zomer. Om in de toekomst mee te kunnen stijgen met de zeespiegel houdt het kabinet rekening met een peilstijging van het winterpeil. Dat kan veel gevolgen hebben voor ruimtelijke ontwikkelingen in, op en rond het IJsselmeer en Markermeer.

In deze challenge dagen we jullie uit om na te denken over potentiële gevolgen van peilstijgingen  voor ruimtelijke ontwikkelingen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de omgeving beseft wat dit betekent?

Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, PWN

Aanleiding

Een berichtje van Omroep Flevoland

Tussen de 100 en 400 keer per jaar worden grote hoeveelheden kankerverwekkende stoffen uit binnenvaarttankers vrijgelaten op het Marker- en IJsselmeer. De cijfers worden bevestigd door de Inspectie Leefomgeving en Transport. Ondanks een landelijk en Flevolands verbod op het zogenoemde varend ontgassen, gebeurt het toch. Het wordt gedoogd door de Inspectie Leefomgeving en Transport, in afwachting van een internationaal totaalverbod.

Wat betekent dit berichtje?
Dit korte berichtje roept meer vragen op dan dat er antwoorden zijn te geven. En het is een verontrustend bericht. Is het IJsselmeergebied geen natuurgebied? Hoe kan het dat er giftige stoffen geloosd worden in een natuurgebied?
En zijn er nog andere directe bronnen die voor ernstige verontreinigingen zorgen?  

Hamvraag

Wat kunnen we hier het beste aan doen? Hoe voorkomen we dat het water van het IJsselmeergebied opzettelijk vervuild wordt?

Landelijke Werkgroep Waterplanten Zuidelijk IJsselmeergebied

In het Zuidelijk IJsselmeergebied groeien veel waterplanten, vaak tot aan het oppervlak van het water, maar veelal onzichtbaar voor de watersporter in een boot of op een plank. Hoe kunnen we deze onderwaternatuur positief laten beleven door recreanten en watersporters?

Nu  wordt de recreant of watersporter verrast door de waterplanten en dat maakt het onveilig. Dus we willen locaties waar je veilig kan varen (o.a. met een webapp die in juni wordt gelanceerd) en locaties waar de onderwaternatuur beleefbaar is voor recreanten en sporters. Dat laatste is de inzet van de challenge!

De Landelijke Werkgroep Waterplanten heeft  15 deelnemers uit het publieke en private domein en biedt alle ingangen naar organisaties en naar het gebied. (o.a. ministerie I&W, provincies, gemeenten, coalitie het Blauwe Hart Natuurlijk, Sportvisserij Nederland, HISWA-Recron en Watersportverbond). Op 5 juli is er een bijeenkomst onder voorzitterschap van provincie Noord-Holland waar we de Challenge verwelkomen.

Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, SBB

Aanleiding

Vanaf 1989 zijn er in het kader van natuurontwikkeling diverse eilanden in het IJsselmeergebied aangelegd. In totaal 329 stuks! Variërend in grootte van 1 m² tot bijna 600 ha (gemiddelde grootte 4 ha). Gezamenlijk goed voor een oppervlak ruim 1400 ha.

We zijn inmiddels 10 jaar verder na de laatste evaluatie in 2008 en de vraag is hoe de stand van zaken nu is  van de aangelegde natuureilanden.  Welke functie hebben de eilanden in het totale ecosysteem? Waaraan dragen zij bij, of niet? En als ze niet waarvoor ze bedoeld zijn, is dit dan gemakkelijk aan te passen en op welke wijze dan? Kunnen aanpassingen bijvoorbeeld via het beheer of zijn aanvullende inrichtingsmaatregelen nodig?

De uitdaging
Neem 3 verschillende eilanden als uitgangspunt. Kom er achter hoe ze ecologisch gezien nu functioneren. Is dat ook in lijn met het idee waarom ze zijn aangelegd?
Bedenk voor 3 eilanden een ecologisch toekomstplan.

Koninklijke Smals

Hoe komen we op een verantwoorde en duurzame manier aan de bouwgrondstoffen om voor 2030 de 845.000 nieuwe woningen met bijbehorende infrastructuur te realiseren?

Als een van de antwoorden op het dreigende bouwgrondstoffentekort in de komende jaren, heeft Smals de kansen onderzocht voor zandwinning in het IJsselmeergebied. Het IJsselmeer is in het verleden aangewezen als potentiële zandwinlocatie, maar niet zonder oog te hebben voor de natuurwaarden van dit grootste zoetwaterbekken van West- Europa. Er zijn zorgen over de mogelijk beperkte natuurwaarde van een zandwinput, over stratificatie en over verzilting. De uitdaging die wij daarom hebben is:

Hoe zouden we de zandwinput zodanig vorm kunnen geven dat er een win-win situatie ontstaat, door een combinatie van zandwinning én ecologische winst op de lange termijn? Te denken valt aan een ideale vorm van de zandwinput, ideale taluds, rekening houdend met onder andere de gewenste ecologische stimulans, de bodem, de stroming, natuurlijke groei enz. Ofwel, we hebben een integrale blik en creativiteit nodig voor deze actuele maatschappelijke opgave!

het Waterschapshuis

Door klimaatverandering komen extreme buien of lange periode van droogte steeds vaker voor. Herinner je je nog de periode van extreme droogte in 2018? Dat zorgde voor watertekorten in ons land met allerlei gevolgen zoals toenemende verzilting van het zoete water, onzekerheden voor drinkwaterproductie, stremmingen in de recreatievaart en lage grondwaterstanden in de stad en op het platteland.

Om beter voorbereid te zijn op een volgende periode van droogte kan je je voorstellen dat gebruikers van het IJsselmeer willen weten hoe het water dan verdeeld kan worden. Boeren willen bijvoorbeeld weten wanneer ze het land kunnen beregenen. Een binnenschipper wil weten wanneer hij de sluizen door mag varen en hoe diep de watergang is als hij met een lading het binnenland in vaart. Waterbeheerders van een waterschap willen weten wat het effect van droogte is op bijvoorbeeld de verzilting, de veiligheid van een dijk, begroeiing van een oever of de ecologische kwaliteit van het water.

Door de waterbeheerders (9 waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat) en gebruikers (drinkwaterbedrijf PWN en LTO) van het IJsselmeer zijn factsheets opgesteld. De factsheets geven inzicht in de werking van het watersysteem en de impact en kwetsbaarheden bij watertekort. In deze factsheets is waardevolle informatie samengebracht en gepubliceerd^[1]. Deze factsheets zijn echter een momentopname en bevatten statische informatie.

Voor optimale samenwerking willen waterbeheerders op een toegankelijke wijze te weten komen wat er speelt in het IJsselmeergebied en dus ook begrip hebben voor de wensen van een ander waterschap rond het IJsselmeer. Daarbij is samenwerking en kennis van elkaars systemen belangrijk. Deze statische informatie levert nu niet altijd een actueel inzicht. De weergave kan gebruikersvriendelijker waardoor gebruikers en waterbeheerders van het IJsselmeer in 1 oogopslag inzicht hebben in de werking en de gevolgen van maatregelen in elkaars gebied.

Onderzoek je, in een Hackaton, mee hoe deze statische informatie dynamisch gedeeld en beheerd wordt zodat informatie gebruiksvriendelijk en inzichtelijk wordt voor de waterbeheerders? Ben jij die young professional, student of vrije geest die creatief is met informatie en data? Of een ster in dynamisch visualiseren? Hou je van een uitdaging, een leerzame experience om samen met experts een probleem op te lossen? Sluit je dan aan bij deze challenge!

Deze challenge is een initiatief van het Waterschapshuis in samenwerking met projectgroep Slim Watermanagement waarin Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Waterschap Vallei en Veluwe, Waterschap Zuiderzeeland, Wetterskip Fryslân, Waterschap Drents Overijsselse Delta, Waterschap Noorderzijlvest, Waterschap Vechtstromen, Waterschap Hunze en Aa’s en Rijkswaterstaat samenwerken.

^[1] Joint Fact-finding Studie Robuustheid IJsselmeergebied bij droogte